CERN – co o nim wiemy?

CERN to Europejska Organizacja Badań Jądrowych, z siedzibą w Meyrin w pobliżu Genewy, w Szwajcarii, zrzeszająca 23 państwa Europy, siedem państw ma charakter obserwatora (wcześniejszy etap, zanim zostanie się członkiem organizacji). Organizacja  powstała w 1954r. aby wspólnie prowadzić prace naukowe i doświadczalne w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych. Polska dołączyła do CERN w 1991r. i od tego czasu nasi naukowcy stale biorą udział w projektach badawczych. Na stypendiach naukowych w CERN przebywa aktualnie 600 Polaków. Od roku 2012 Przewodniczącą Rady CERN została polska profesor fizyki z Krakowa-Agnieszka Zalewska jako pierwsza kobieta oraz pierwszy naukowiec z Europy Środkowo-Wschodniej.

CERN to obecnie gigantyczny kompleks, położony częściowo na terytorium Szwajcarii a częściowo  Francji, naszpikowany najnowszymi urządzeniami badawczymi o monstrualnych rozmiarach. Detektory cząstek wielkością zbliżone są do czteropiętrowych budynków a Wielki Zderzacz Hadronów (LHC) ma obwód 27km. Umieszczono go w tunelu, głęboko pod ziemią. Jest tam również największy na świecie magnes a ciężarze większym od ciężaru Wieży Eiffla. W kompleksie stale produkowana jest  antymateria.

W ostatnich latach badania w CERN skierowane były w stronę bozonu Higgsa. Jest to cząstka elementarna, która została nazwana nazwiskiem jej odkrywcy lecz istnienie jej nie zostało ostatecznie doświadczalnie potwierdzone. Badania nad cząstkami elementarnymi definiują naszą rzeczywistość, to zarówno otaczająca nas materia jak też energia, wszystkie siły, z którymi mamy do czynienia, grawitacja, siły elektromagnetyczne. Dzięki współpracy wielu krajów misja CERN jest możliwa, wiąże się to z gigantycznymi nakładami finansowymi oraz zaangażowaniem najlepszych naukowców, często laureatów Nagrody Nobla.

Akceleratory

Są to urządzenia do przyspieszania cząstek elementarnych do prędkości maksymalnych czyli prędkości światła. Obecnie pracuje najnowocześniejszy akcelerator plazmowy, gdzie przyspieszenia cząstek są jeszcze większe przy mniejszych gabarytach. Przyspieszane są w nim naładowane cząstki, jony, elektrony, pozytony w polu elektromagnetycznym. Małe akceleratory używane są w kineskopach telewizorów i monitorów. W medycynie używa się ich w radioterapii nowotworów. Znajdują też zastosowanie w sterylizacji, konserwacji żywności, wulkanizacji. Jedne akceleratory mogą służyć jako części innych, o większych energiach. Pierwszy akcelerator cyklotron ruszył w CERN w 1957r.

Zastosowanie doświadczeń i prac CERN

Wszelkie prace badawcze w laboratoriach CERN mają zastosowanie w różnych dziedzinach życia, medycynie, elektronice, przemyśle, geologii. W Polsce od 60 lat działa reaktor jądrowy Maria w Świdrze pod Warszawą. Pod nazwą Polatom produkowane są radiofarmaceutyki i zestawy diagnostyczne, potrzebne np. w medycynie nuklearnej. Polatom eksportuje swoje wyroby do ośmiu krajów. Radiofarmaceutyki są stosowane w różnych dziedzinach medycyny do diagnostyki i leczenia, zwłaszcza w chorobach tarczycy, kości.